Uut van huus op de Grovestins

Ik zie ons nog lopen, hand ien hand, op e OosterWaarddiek, mien zuske en ik. n Joar of zeuven zal k west wezen, mien zuske twee joar jonger. k Mos heur goed vast holden, want de weg liep oardeg omhoog en der kon n auto of n trekker aankommen. We liepen noar Kommerziel om n boodschapke bij de bakker te doen veur mien tante, woar wij uut van huus wadden.

Kwam der lest met n wandeltocht weer laangs en mien gedachten gingen zesteg joar weerom toen ik die grode.

boerderij weer stoan zag. k Zee tegen mien wandelmoat: 

“Zigst dat roamke doar boven aan e inkerkaant? Doar heb ik wel sloapen.” 

De weg was ok nog et zulfde, aan weerskanten heegjes en we mosten der steveg bij oplopen. Ien mien kienderogen wast een enorme grode boerderij, wat et ien werkelekheid ok is, mor as kiend wast natuurlek alpmoal nog groder. Die enorme gang woar n schommel ien hong en woar wij hiel hoog op schommeln konden. Die enorme grode kelder die heulemoal onder t veurenne van t huus deurliep, best wel eng om doar ien te lopen. Tante had doar heur veurroad op e planken stoan, en veul weckflessen. Oavends as we op bèrre mossen, mosten we via wat trappen over n hiele grode zolder noar t veurste stuk, woar de sloapkoamer was. Die zolder met al die hoanebalken boezemde mij angst ien. Ien t achterenne kwammen we niet zoveul, want dan most je laangs Herman de stier en die keek ons hiel kwoad aan. Toch was t logeren op de grode boerderij een feest.

Toen ik er lest weer langs kwam zag ik veur t eerst dat de boerderij een noam het: Grovestins

Ik heb mien oom en tante vroagt of zij wisten wat die noam betekent, mor dat wisten ze ok niet. Et Ston der ok al op toen zij der boerende. Doar wol ik natuurlek meer van wieten.

t Oldste wat ik vienden kon, is van 1452. Dan wordt er sproken over ene Siuwerd tho Grouwa Stens. Hij woonde ien t Friese dörp Engelum en had doar n grode stins, met zwoare muren van stien die bescherming bieden most tegen de Noormannen. De familie was van oadel. n Poar generoaties loader woonde Wybe Sjoerds Grovestins der, hij had de bijnoam “Scherne Wybe”. De gewoonte was toen om e board te loaten stoan. Mor Wybe schoor zich wel (Scherne is geschoren).

Wybe is aan zien enne kommen deur n kogel. De stins het hum toch niet genog beschermd.

n Ofstammeling van die Grovestins familie komt noar Grunnen en het doar woarschienlek een boerderij bouwd en de noam Grovestins geven.

De Grovestings leit ien e Oosterwaard, woar rond 1700 zes boerderijen stonden, woarvan de Grovestins et dichtste bij Kommerziel lag. Wanneer de eerste Grovestins bouwd is, kon ik niet vienden, mor ien 1573 werd de Grovestins verkocht aan Wigbold van Ewsum van Nienoord. Dat was de man die soamen met n stuk of wat investeerders n zoltwinnerij oprichtte bij Kommerziel. Hij wol zolt winnen uut de binnendiekse en butendiekse landerijen, uut de veenloag onder de kleiloag. t Het niet n hiel groot succes west, mor toch i-der ien Kommerziel n stroat noar van Ewsum noemd. t Dörpshuus het ok nog n noam wat aan de zoltwinnerij herinnert: Soltketen

t Bouwjoar van de huidege Grovestins is 1850 en is van t Oldambster type. Aan e veurkant is de iengang via n hoog bordes beriekboar. t Veurhuus is onderkelderd, doarom is de iengang zo hoog.

Ien t veurhuus lopt de lange t-vörmege gang dwars deur t huus. En zoas t vroeger gebrukelek was het de boerderij nog n brandmuur.

De boeren die der ien die tied boerende hadden natuurlek knechten en dienstmeiden. As de dienstmeiden wat spul uut e grote kelder hoalen mosten dan mosten ze verplicht de heule tied zingen of fluiten. Ze mochten doar niet eerder met opholden totdat ze weer uut e kelder wadden. Zo kon de boerin ze heuren en wist ze dat de meiden niet stiekem wat van de veurroad ien e mond stakken.

De Grovestins het niet meer de functie van n boerderij, mor elke keer as ik er laangs kom, moet ik weer aan onze uut-van-huus partijtjes denken.

Leneke Struiksma

Mientje: ‘Zo zolt heb ik et nog nooit eten!’

Kiek ok op www.mienwesterkwartier.nl  en lees de nijsbrief Vannijs.