Huisarts Erik Schirm over huisartsen actiedag

“De zorg voor patiënten komt op deze manier in gevaar”

ZUIDHORN - Buikpijn, een langdurige hoest, hoofdpijn die maar niet over wil gaan. En zo zijn er nog duizend en één dingen als reden te noemen om de huisarts te bellen. Meestal is een afspraak dan snel gemaakt. Daarmee zijn we rijkgezegend. Of dat in de toekomst nog wel net zo gemakkelijk kan, is maar de vraag. Huisartsen maken zich grote zorgen. Al jaren proberen ze de politiek er van te overtuigen dat de huisartsenzorg anders geregeld moet worden. Dus legden veel huisartsen hun reguliere werk afgelopen vrijdag neer tijdens de landelijke actiedag. Huisarts Erik Schirm uit Zuidhorn van de dokterspraktijk Pijlman en Schirm legt uit wat er aan de hand is.

“Het is geen probleem dat gisteren is ontstaan, maar er is al jaren sprake van een veel te grote drukte. Samenvattend is het gewoon veel te druk. Met als gevolg dat steeds meer huisartsen denken aan vervroegd stoppen, of ze gaan minder werken om het vol te houden. In sommige delen van het land kunnen mensen al geen huisarts meer vinden, en als huisartsen maken we ons zorgen dat dat straks veel vaker gaat gebeuren.  Uiteindelijk is de patiënt daarvan de dupe. Ik heb onlangs mensen gehad die verhuisden uit Zuidhorn naar Leeuwarden, maar daar gewoon geen huisarts konden vinden en dus noodgedwongen in onze praktijk moesten blijven. Dat is natuurlijk een heel zorgwekkende constatering.”

Daarbij is er nog een probleem bijgekomen de laatste jaren, volgens de Zuidhorner huisarts, die zorgvuldig zijn woorden weegt om het probleem te duiden. Het blijkt dat er veel werk op het bordje van de huisarts terecht gekomen, daar waar die eerder door andere organisaties werden uitgevoerd. “Verklaringen voor bedrijfsartsen, verzekeringen of voor school, werk of de sportvereniging, bloedprikken op verzoek van de specialist, thuiszorg regelen op verzoek van de specialist, een ambulance regelen omdat een patiënt een afspraak in het ziekenhuis heeft, een gecompliceerde operatiewond beoordelen omdat de patiënt geen vervoer heeft. Verwijzingen van de ene specialist naar de andere specialist regelen.” Zo maar een rijtje werkzaamheden die de huisarts er tegenwoordig allemaal bij heeft gekregen, terwijl er geen werkruimte en tijd bijgekomen is. Huisartsen willen niet lopen klagen maar mensen helpen. Daarom zijn ze arts geworden. Dat deze beroepsgroep nu actie voert betekent dat de nood wel hoog moet zijn. Schirm beaamt dat: “Steeds vaker leggen andere partijen werk op het bord van de huisarts. Het lijkt wel of elk probleem kan worden opgelost met ‘Bel je huisarts maar’. Maar dat maakt het wel veel drukker voor de huisartsen.”

De problematiek beperkt zich niet alleen tot meer mensen en meer taken. Het werk is ook allemaal ingewikkelder geworden. “Onze assistentes zijn steeds beter opgeleid en handelen steeds vaker zelfstandig lichtere gezondheidsklachten af. Denk aan eenvoudige wondbehandelingen, ontstoken of verstopte oren, tekenbeten en uitstrijkjes om maar een paar voorbeelden te noemen. Meer dan vroeger ziet de huisarts met name de meer ingewikkelde gevallen. Ook door de vergrijzing worden de spreekuren complexer. Er zijn dan ook vaak meerdere aandoeningen die door elkaar spelen, waarbij de behandelingen elkaar soms tegenwerken.”

Huisartsen krijgen meer taken krijgen die vroeger werden gedaan door andere zorgverleners, zoals specialisten in ziekenhuizen. Dat levert weer nieuwe problemen of uitdagingen op. “Het kost soms veel tijd kost om een patiënt door te verwijzen. Die blijft daardoor langer bij de huisarts lopen, wat de druk op de praktijk vergroot. Denk bijvoorbeeld aan ingewikkelde psychiatrische problematiek waarbij de wachttijd vaak maanden is. Al die tijd blijft de huisartspraktijk verantwoordelijk, terwijl dat intensieve zorgtrajecten zijn waar we niet de expertise voor hebben. Maar hetzelfde geldt voor cardiologie, neurologie en orthopedie.”

Wie doet het niet af en toe. Ondanks dat iedereen het afraadt, want onder aan de streep blijkt vaak dat je mogelijk een ernstige aandoening hebt: op Google kijken wanneer je een raar hoestje of bultje hebt. “Positief is dat mensen zelf beter geïnformeerd zijn en ook meer uitleg vragen. De keerzijde is dat wanneer niet de goede dingen zijn opgezocht, dit ook tijd kost. Ook merken we dat mensen vaker dan vroeger ongeduldiger en dwingender kunnen zijn. Dat is ook een belasting, vooral ook voor de assistentes. Maar ook die worden steeds drukker. Zo kan het voorkomen dat na een lange drukke werkdag op de praktijk, we nog de hele avond of nacht op de huisartsenpost druk zijn. Die combinatie wordt steeds zwaarder naarmate het drukker wordt.”

Huisartsen met een eigen praktijk moeten verplicht avond-, nacht- en weekenddiensten draaien. Veel artsen proberen die aan een collega te ‘verkopen’. Want de volgende dag is er ook weer gewoon de praktijk. Een vervanger vinden voor die dag kost én geld maar is steeds vaker ook domweg niet te vinden. Dat leidt tot ongewenste situaties legt Schirm uit: “Je moet je voorstellen. je hebt een dag hard gewerkt in je eigen praktijk en dan moet je de avond- of nachtdienst in. Je spanningsboog is eigenlijk al aan zijn einde maar toch moet je volle wachtkamers te lijf. Dat is echt buffelen. Als je geluk hebt dan heb je de volgende dag vrij, maar ik weet dat er ook collega’s zijn die na een uurtje slaap de volgende dag er weer staan. Dat is natuurlijk eigenlijk onverantwoord en bijzonder onwenselijk.”

Meer tijd voor de patiënten, is één van de actiespeerpunten. “We hebben nu 10 minuten voor iedere patiënt en dat zouden er 15 moeten worden. Aan alle kanten moeten we onze werkwijze verantwoorden wat leidt tot veel administratieve werkzaamheden. Een systeem van vertrouwen in plaats van verantwoording zou een groot deel van dit probleem kunnen oplossen. “ Verder zien Schirm en zijn collega’s graag dat de lange wachtlijsten in de GGZ, sociaal domein en in de tweede lijn worden aangepakt. “De wachtlijsten zijn enorm en dus blijven die patiënten gedurende hun wachttijd een beroep doen op de huisarts.” Een derde aandachtspunt is dat de druk op de avond-, nacht,- en weekenddiensten moet verminderen. Ook zouden gemeenten meer en betaalbare ruimte moeten creëren voor huisartsenhuisvesting.

Tenslotte een bekend probleem, dat wel erg des Nederlands is. De regelgeving. “Uit onderzoek blijkt dat huisartsen gemiddeld twee uur per dag bezig zijn met administratie. We moeten ons voor van alles verantwoorden: welke geneesmiddelen we voorschrijven, welke metingen we hebben gedaan bij bepaalde patiëntgroepen en nog veel meer,” verzicht Schirm. “Soms nuttig maar vaak overdreven regelzucht, waarschijnlijk bedacht door iemand die niet in de praktijk werkt. Tijd die we beter hadden kunnen besteden aan patiënten. Het zet de huisartsenzorg onder druk en het maakt het steeds onaantrekkelijker voor jonge huisartsen een praktijk te starten. Deze trend moet gekeerd worden, dat is uiteindelijk in ieder zijn belang. Met de actiedag hopen we de urgentie er van duidelijk te maken en dat het een begin mag zijn van verbeteringen.”