“Dat hele gedoe met die raad leek me wel leuk”

Raadsgriffier Roel van der Heide neemt afscheid

BUITENPOST – Laat de burgemeester gekozen worden, geef hem meer politieke verantwoordelijkheid zodat je met één wethouder minder kan én halveer het aantal raadsleden om kosten te besparen. Scheidend raadsgriffier Roel van der Heide pleit voor een nieuw systeem, dat volgens hem veel efficiënter is. Bovendien zouden raadsleden volgens hem meer vertrouwen in het college moeten hebben. Afgelopen vrijdag ging hij met pensioen.

Van der Heide kwam via diverse omzwerving in het Friese terecht. Geboren in Haarlem, opgegroeid in Amsterdam en later nog gewoond in Rotterdam, Velsen en Zaanstad, werkte hij ook nog voor de gemeenten Amsterdam, Zaanstad, Muiden en Enkhuizen. “Toen ik het daar wel gezien had, kwam de vacature voor sectorhoofd in Achtkarspelen voorbij. Het was een cultuurschok, maar ik voelde er me wel meteen thuis,” vertelt hij. “Het leek wel of ik terugging naar de jaren ’50. De gemeente had zelfs nog een inwonende bode.” De sollicitatiecommissie bestond uit alle raadsleden, waaronder toen nog een jonge Marten van der Veen (FNP). “Dat was wel echt een gek gesprek met 21 mensen tegenover je.”

Via diverse functies belandde Van der Heide in 2011 op de positie van griffier. “Dat hele gedoe met die raad leek me wel leuk.” Onder zijn bewind veranderde het hele systeem van vergaderen. “Toen ik begon werden alle ingekomen stukken nog besproken. Wat een klein agendapuntje zou moeten zijn, duurde de halve vergadering: niet efficiënt dus.” Van der Heide ontwikkelde naast de raadsvergadering een ‘informatiecarrousel’, waarin raadsleden bijgepraat worden door ambtenaren. “Raadsleden willen tegenwoordig steeds meer informatie en ik denk dat dit in deze opzet aardig gelukt is.”

Waar bij de buurgemeenten de vergaderingen ordentelijk en soms ietwat saai verlopen, is dit voor Achtkarspelen een utopie. Altijd gebeurt er wel iets. “Je ziet zowel de vorige periode als deze dat de grootste oppositiepartij uit de coalitie komt.” Van der Heide verwondert zich daar over. “Je zou zeggen dat een coalitie benoemd is uit vertrouwen. Als raadslid zou je dan ook niet alles moeten willen weten, tenzij je natuurlijk denkt dat er iets niet in de haak is.”

De scheidend raadsgriffier zou het hele systeem het liefst om willen gooien. “Je zou dan eens per drie maanden kunnen vergaderen en puur kijken of het college uitgevoerd heeft wat in het coalitieakkoord is afgesproken. Men wil nu wel heel veel weten. We werken daar als griffie aan mee, maar ik denk soms: laat dit gewoon aan het college over.” Wat Van der Heide betreft verandert er in gemeenteland nog meer. “Persoonlijk ben ik voor een gekozen burgemeester, die dan zijn wethouders benoemt. De raad beoordeelt vervolgens als een Raad van Commissarissen hun functioneren of rekent ze keihard af.”

Volgens Van der Heide is dat nodig om de functie van de burgemeester meer inhoud te geven. “We doen altijd heel veel moeite om een burgemeester te vinden, maar geven hem vervolgens niks te doen. In Achtkarspelen zou je wel met één wethouder minder kunnen als de burgemeester meer taken zou krijgen. Halveer dan meteen de raad. Moet je eens zien hoeveel geld je kunt besparen. Een raadslid kost ruim € 1000 per maand.”

Tegelijk vindt hij ook dat wethouders minder hard afgerekend moeten worden op hun baan. “Ed Nijpels zei wel eens dat de gemeentepolitiek niet bestaat, omdat hier alleen maar Rijksbeleid wordt uitgevoerd. Daar heeft hij grotendeels gelijk in. 90% van wat een gemeente doet is dienstverlening, de laatste 10% kun je politiek maken. Op steeds meer zaken heb je als raad en dus ook als gemeente nauwelijks nog wat te zeggen. Steeds meer zaken worden door Den Haag dicht getimmerd. Als het gaat om de WMO en de Zorg is de gemeente een soort bijkantoor van het Rijk. Als wethouder sociale zaken heb je het daarom altijd zwaar, omdat je andermans beleid moet verdedigen. Ben je wethouder sportzaken dan gaat het makkelijker. Met de aanleg van sporthallen en dorpshuizen valt wel te scoren.”

Die afgelopen 4,5 jaar waren roerig. Met de komst van Tjeerd van der Zwan als burgemeester en Eise van der Sluis als gemeentesecretaris, maakt Achtkarpselen een flinke ontwikkeling door. “Met Tjeerd heb ik geweldig kunnen sparren. Dat was een echte bestuurder, die misschien wel een maatje te groot voor Achtkarspelen was. Onder hem is een grote cultuuromslag begonnen, dat was echt de Gouden Eeuw van Achtkarspelen.” Over opvolgers Piet Adema en Gerben Gerbrandy spreekt Van der Heide ook positief. “Piet ging er echt voor en Gerben is een hele sympathieke en integere man.”

Wat Van der Heide gaat doen nu hij met pensioen gaat, weet hij nog niet. “Het belangrijkste verschil is wel dat ik straks van ‘moeten’ naar ‘mogen’ ga. Ik denk erover om stadsgids in Groningen te worden. Binnenkort ga ik eens bij het gilde informeren of ze nog mensen zoeken. Ook ga ik mijn wandelgroepen weer oppakken. En ja: ik word huisman. Mijn vrouw moet nog zeven jaar werken voor zij ook met pensioen gaat.”