Vanuit Friesland runnen Baukje en Gerard van der Wal drie bedrijven in Ethiopië ‘Het voelt als een stukje roeping om anderen te helpen’

BUITENPOST - Op 21-jarige leeftijd naar Afrika vertrekken om daar mee te werken aan lokale ontwikkelingsprojecten. Baukje van der Wal neemt de stap met haar man Gerard. Inmiddels hebben de twee verschillende bedrijven in Ethiopië opgericht. Het allernieuwste project is GUZO Coffee, waarbij ze met behulp van ‘fairshare’ iedereen in de keten een zo eerlijk mogelijk deel willen geven. ‘Huismerk koffie is soms maar vier euro. Voor die prijs kan je niet iedereen eerlijk betalen, dat is gewoon onmogelijk.’ 

Het ondernemersavontuur begint in 2010, wanneer het stel door Afrika besluit te reizen. Daar willen ze een jaar lang in meerdere landen aan verschillende projecten werken. Gerard is dan 23 jaar en Baukje 21 jaar. ‘Op dat moment voelde het niet alsof we heel jong waren, maar als ik nu terugkijk dan waren we dat wel’, zegt Baukje. ‘We stonden heel onbevangen in het leven. Het voelde als een groot avontuur wat we met z’n tweeën zouden gaan beleven.’ Na Zuid-Afrika komen ze uiteindelijk in Ethiopië terecht, om daar te werken bij een pluimveebedrijf. Het jaar eindigt in Oeganda waar ze voor een kinderdorp in opbouw aan de slag gaan.

Een jaar later gaan Gerard en Baukje weer richting Afrika. Hoewel ze in eerste instantie dachten in Oeganda te belanden, werd dat toch Ethiopië. ‘We hoorden van de eigenaren van de zuivelfabriek daar dat er grote vraag was naar verpakkingen voor de lokale zuivelmarkt. Die werden namelijk niet lokaal gemaakt.’ Niet veel later wordt in 2012 Crown Packaging en Plastics opgericht. De twee vetrekken naar Ethiopië samen met de machines en onderdelen voor de fabriek. ‘Het was hard werken, maar we konden al snel productie draaien en cups bij onze klanten krijgen’, blikt Baukje terug. Het duurt niet lang of ze kunnen bijna de hele zuivelmarkt in Ethiopië van producten voorzien. ‘De mooiste manier van ontwikkelingswerk is wanneer je op grote schaal werk kunt creëren. Zo zorg je ervoor dat de werknemers een goed leven hebben, maar ook dat de kinderen van de werknemers naar school kunnen. We hebben bijvoorbeeld op ons terrein een waterput die we met onze buren delen. Zij krijgen ook elektriciteit van ons. Zo kan je echt een verschil maken.’

Na tien jaar in Ethiopië te hebben doorgebracht, besluit Baukje en Gerard dan toch terug te keren naar Nederland. Inmiddels hebben ze drie kinderen: Stefan, Finne en Jilles. Hoewel ze daar niet zijn geboren, hebben ze wel hun eerste jaren in Ethiopië gewoond en zijn ze naar een lokale school gegaan. ‘Stefan kan echt heimwee hebben naar daar’, vertelt Baukje. ‘Ik denk dat hij een gat in de lucht zou springen als we ooit terug zouden gaan.’

Niet alleen Stefan heeft moeite met de verhuizing. ‘We hebben drie maanden niks gedaan toen we weer terug waren. We moesten echt weer wennen aan het leven hier’, blikt Baukje terug. ‘Toen we wel weer bezig gingen, misten we al snel zingeving. In Nederland speelt geld verdienen echt een hoofdrol, terwijl we daar echt mensen konden helpen met wat we deden. We besloten daarom toch om nog een bedrijf op te starten, en dat werd GUZO Coffee.’

In 2021 beginnen ze het bedrijf. Wat GUZO Coffee bijzonder maakt, is dat het zich inzet voor ‘fairshare’. ‘Op dit moment verlaat zo’n 98% van alle koffiebonen groen het land. Ze zijn dan nog onbewerkt. Vervolgens wordt de waarde er in het rijke westen aan toegevoegd, en heeft het land waar het vandaan komt, er haast niks aan verdiend’, legt Baukje uit. ‘Daarom branden en verpakken wij onze koffie lokaal tot een eindproduct. We noemen het daarom ‘fairshare’. Iedereen krijgt een eerlijk deel en de prijs in de Nederland blijft hetzelfde.’

Op dit moment weet het duo Crown Packaging en Plastics, GUZO Coffee en daarnaast UBUNTU Lifestyle, een bedrijf in lifestyleproducten, vanuit Nederland draaiende te houden. Gerard gaat om de drie maanden een week richting Ethiopië, maar de rest gebeurd vanuit Friesland. ‘We willen ons de komende tijd met GUZO richten op bedrijven en organisaties. Zo hopen we het merk hier op te bouwen’, zegt Baukje. ‘Veel mensen zijn op zoek naar een goed verhaal en wij zijn fairshare en daarnaast duurzaam.’ Hoewel ze al veel hebben weten op te bouwen, heeft Baukje nog een droom voor de toekomst: ‘Ons werknemersaantal, dus van GUZO, UBUNTU en Crown, is nu tachtig. Het lijkt mij geweldig als we dit naar achthonderd kunnen brengen. Zo kunnen we een wezenlijk verschil maken in Ethiopië, en dat blijft voor ons het belangrijkst.’

KADERTJE UBUNTU

Tafelmanden, wandschalen of een wollig diertje in de vorm van een kameel of giraf: UBUNTU Lifestyle heeft het. Al in 2010 raakte Baukje onder de indruk van het vakmanschap in Afrika: leerbewerking, aardewerk of manden vlechten. Uiteindelijk leidt dat in 2017 tot de oprichting UBUNTU. De lifestyleproducten worden in Ethiopië met de hand gemaakt door ruim vijftig lokale werknemers. Bijzonder hieraan is dat kwetsbare mensen hier een kans krijgen. Er werken ongeschoolde mensen, vaak met een beperking, aan de producten. Zo worden de wollige kamelen en girafjes bijvoorbeeld gemaakt door mannen en vrouwen die te maken hebben (gehad) met lepra. ‘Wij bieden deze mensen een mogelijkheid om op een waardige manier hun inkomen te kunnen verdienen’, vertelt Baukje.