Ik proat plat
De Peebos
Bij t buurtschap de Peebos of PebeBosch vroag je je òf wel Pebe was en woar t bos bleven is. Op olle landkoarten van omstreeks 1850 zien we dat n groot gedeelte van de Peebos uut bos bestijt. Eigleks was t een paradieseleke grote wildernis met host gien bewoning. Rond 1900 moeten der wel zeuven huzen stoan hemmen, zomor ergens ien e wildernis en je konden der allinneg mor lopend kommen. Ze zallen zelf wel padjes moakt hemmen noar de zogenoamde kunstweg die al wel deur Doezum liep.
Wel Pebe was is niet met zekerheid te zeggen, mor rond 1700 was er n rieke vrijgezel, die ien n groot landhuus woonde, eigenoar van t bos. Dat landhuus ston aan t begun van e Peebosserdwarsweg, woar nog laang een heul vremd gebouwtje ston en pas loater ofbroken is. Uut overlevering is bekend dat dat gebouwtje wat te moaken had met Pebe.
Ien t laand woar de iengang van t bos was, werden in 2018 vremde sporen vonden. Het werd zichtboar deurdat het zo dreug was die zummer en ze met n drone mooie beelden moakt hadden. De fundamenten van t olle landhuus van Pebe? Of slagt mien fantasie nou op hol. Pebe blift dus nog n mysterie.
Ien 1907 besloot de Provincioale Road dat er n zandweg deur Peebosch kommen most. Eigenoaren mosten grond ofstoan veur de nij aan te leggen weg. Summigen wadden doar niet zo bliede met en lagen lang dwars. Het zandpad was uuteindelek kloar ien 1909, werd aanleid deur de gemeente Grootegast en liep vanof de provincioale kunstweg te Doezum. De weg was 1955 meter lang, 7 meter breed en kostte 2728,22 gulden.
Toen der eenmaal n zandpad was, ok al was t nog wel doodlopend, kwammen der ok meer huzen. Wat je nou ok nog zien ien e Peebos bennen de veule lange reeden achteruut, mor ien die tied wadden der nog veul meer. Lange reeden achteruut met n poar huuskes der aan. Zoas bijveurbeeld “De laange Daans” of “De groene reed”. De meeste huuskes bennen ofbroken en veul reeden al niet meer terug te vienden. Op e foto een niet meer bestoand huuske met toegang via de reed (nou toegang tot de wandelpaden woaronder ‘De Doezumerstruun’) noast Peebos 21.
Ien 1930 is de zandweg verhard en deurtrokken tot aan Surhuzum, toen werd ok de holten draaibrug over de Doezumertocht vervongen deur n klapbrug met n echte brugwachter. De verharding van de weg had tot gevolg dat er nog meer huzen bouwd werden.
Stukje uut de Leekster Courant van 1930:
De zandweg is door een prachtige kunstweg vervangen en doorgetrokken tot aan de Hooiweg onder Surhuizum, een mooie nieuwe verbindingsweg is tot stand gekomen. Het reizend publiek schijnt hiermede nog niet algemeen op de hoogte te zijn, maar het zal niet lang duren, of het verkeer op deze nieuwe weg zal toenemen.
Deur de joaren hen i- der heul wat veranderd ien Peebos. Veul van die olle lutje huuskes bennen sleupt en vervangen deur moderne huzen.
En woar was nou het bos van Pebe? Omstreeks 1900 begon t bos woar nou de boerderij met huusnummer 45 stijt tot aan nummer 31. De huzen op dit streekje bennen bouwd tussen 1930 – 1935. Veur t bouwen van e huzen most een gedeelte van t bos wieken. Het bos beston uut elzen, berken, neuten en ekkelbomen. Ien e oorlogsjoaren is de rest van t bos rooid deur arbeiders van e melkfabriek.
Het bos had toen al lang andere eigenoars en die wollen t wel rooid hemmen, omdat ze liever laand hadden, dat brocht meer op. Het mes snee aan twee kanten, want de melkfabriek had brandstof neudeg. Dus werden de fabrieksarbeiders aan t wark zet om et bos te rooien en verdween stoadeg aan et heule bos.
Meert 2006 was er n Boomfeestdag. Op dieze dag hemmen de schoelkiender uut Doezum bomen poot op e plek waor vroeger ok n stuk bos was. Een initiatief van de werkgroep Pebes Bosch.
Peebos blift een mooi streekje en dat vernimmen ze ok wel aan de veule wandeloars die deur de natuurgebieden achter Peebos en over de weg strunen.
Peebos was en blift een paradies.
Leneke Struiksma
Mientje: Woar et haart vol van is, lopt de mond van over.
