Ik Proat Plat - Bewoners van de Es
De Eesterweg ien Doezum lopt van e Provincioaleweg noar t Dörp. Eerder was de noam van dizze weg ‘Noorderweg’, logisch want de weg lopt immers noar t noorden. Rond et joar 1200 werd dizze weg, toen nog onverhard, de Juckweg nuumd. Langs de Eesterweg lagen ooit drie buurtschappen, De Uithorn, De Ees en Dorpshoft, met grode boerderijen.
Boerderij De Uithorn is eind joaren viefteg òfbrand en werd et lest bewoond deur de familie Hazenberg. Tussen Eesterweg 11 en 13 zie je nog n verhoging ien t laand, dat i-de plek woar De Uithorn stoan het.
Dorpshoft is nou t Dörp. Dörp is n verbastering van Thorpe, Terp. Je wonen doarom op ’t Dörp’. . Ien 1525 werd al sproken over de drie Loma heerden, van heer Louwema op Dorpshoft.
Ien e streek De Ees stond n echte börg. Die börg het verscheidene eigenoars had, ze hemmen der niet allemoal woond, mor ze wadden wel allemoal biezunder.
Ien n olle akte uut 1458 werd de streek de ‘Ees’ nuumd en werd er sproken over ene Dvuert up Eess. Een ees is n hoog gelegen stuk bouwgrond, ok wel Eest of Ehze. Ien 1540 woont er ene Bene op de ‘Ees’ en ien 1630 wordt Jonker Johan Polman eigenoar van ‘negen grazen land’ op de Ees. Hij was officier ien t leger van stadholder Frederik Hendrik. Polman wol zien grondbezit uutbreiden en doarmet meer macht ien dit gebied kriegen. Hij is waarschijnlek de man die de börg bouwen loaten het tussen 1630 en 1635. Hij kocht veenland tussen Kornhörn en Lucaswolde, et westelekste stuk van t Langewolder veen. Johan Polman bezat op ‘de Zanden’, dat is achter ien e Peebos, een ontginningsboerderij en zo werd er vervener. Hij liet n Schipsloot groaven om al et törf of te voeren noar de Doezumertocht. Dizze Schipsloot het niet lang bestoan en der is niks van terug te vienden. Et zandpad dat noar zien veenderij liep het loater de noam ‘Polmalaan’ kregen.
Polman kocht ok nog de Bensemaheerd van Harryt Bensema. De Bensemaheerd het nog heul lang ien Doezum stoan. Het veurènne stond op de monumentenliest en mog dus niet ofbroken worden. De mensen die der toen wonende mosten der uut i.v.m. ienstörtinggevoar. Uuteindelek is er n nij huus met schuren bouwd, ien diezelfde boerderij zit nou et Waschmuseum.
Noa t overlieden van Johan Polman op 15 december 1653 komt de börg ien bezit van zien éénjoarege achterneefke Johan Polman, omdat er zulf nooit trouwd west het en ok gien kiender het. De olders van t kiend, Anthony Polman en Elisabeth Beninga beheren de börg, de boerderijen en de landerijen.
De eerste Johan Polman is begroaven ien e St. Vituskerk ien Doezum, zien steen leit nog veur ien e kerk. Op zien grafzerk lezen we: “Anno 1579 den 7 Juni is geboren den HoochEdelgeb. Heer Joncker Johan Polman hovelinck op Eest Doesum ende Lutjegast, in syn tyt overste Lieutenant van een resimant te voet van Haer HoochMogenden in dienst overleden anno 1653 den 15 Dec. ende leit alhier begraven.” Doaronder et woapen van Polman, woarien n adelaar boven twee kruusde schoppen, die derop wiezen dat er vervener was. De tweede Johan Polman is overleden ien 1671 -nog mor 19 joar old- en werd ok ien e kerk van Doezum begroaven. Zien olders overleden vlak doarnoa en alle bezit werd verdeeld onder zien broer en zus, Anthony en Marya Polman. Ok zij hemmen niet lang leefd. Ze kommen te overlieden ien 1685 en er komt weer een “verkoop bij den keerze.” Het gestoelte ien e kerk van Doezum komt ok ien e verkoop, noast de vrije jacht en vrije visserij in t Olle Cornelisdiep. De familie Polman het ruum viefteg joar op de Ees woond.
Noa de Polmans zien we dat de börg voak van eigenoar wisselt is. Dizze eigenoars wonende der mor zelden en de gebouwen werden doardeur minder goed onderholden. Der werden gien nije stukken veen aankocht en zo liep ok de vervening op zien enne. Volgende keer meer over de biezundere eigenoaren van borg De Ees.
Leneke Struiksma
Mientje: ‘Ons lieve Heer het vrimde kostgangers’