Ik Proat Plat - Jilt Dieksreed
De Jilt Dieksreed is n verbieningswegje tussen Peebos en e Kolleweg en valt onder De Penne. Et biezundere aan t wegje is, dat er heulemoal gien huzen aan stoan en ok nooit stoan hemmen. As je vanuut de Peebos kommen dan heb je aan e rechterkaant de landerijen van Staatsbosbeheer. t Wandelpad de Doezumerstruun kruust zulfs twee keer de Jilt Diekreed.
De landerijen aan e linkerkaant binnen ok grotendeels eigendom van Staatsbosbeheer. Hier lopt et struunpad laans en komt uut op e olle zandreed, vol met gatten en kulen, halverwege de Jilt Dieksreed.
t Is n smal wegje woar twee auto’s mekoar host niet passeren kinnen, loat stoan van die nijmoodse dikke landbouwwarktugen. Een noadeel van zo’n stil wegje zunder huzen is, dat minsen denken dat je der zomor rötzooi dumpen kinnen. Ongelooflek wat je doar ien e baarm tegenkommen, n olle televisie veul lege drankflessen, vast achterloaten deur stille drinkers. Andere minsen die et n heul mooi plakje vienden om te “picknicken” en de lege puten van Mac Donalds en blikjes vergeten met te nimmen. As t duuster wordt, kommen de verliefde steltjes, die aan e Jilt Dieksreed de liefde beleven en dingen achterloaten, die n aander niet oppakken wil.
Wel was Jilt Diek eigenlek en woarom is de weg noar hum nuumd en zulfs ok nog n stuk heidegebied? Jilt Diek was n ‘dikke boer’ zoas ze dat ien Grunnen zeggen. De familie Diek kwam van De Haar, bij Moarum. Pa Wiebe Dijk kocht ien 1848 de Sjallemastede ien e Penne met bijbeheurdende grond van de Leidiek tot aan e Lauwers, hemelsbreed wel 5,75 kilometer lang. Wiebe Dijk overleed ien 1884 en ien 1887 is de Sjallemastede opbrand. Drie joar loater werd aan e overkaant van e Hereweg een nije boerenploats bouwd ien opdracht van de weduwe Dijk. En op dizze boerderij werd zeun Jilt Dijk boer. Jilt is geboren ien 1867 en overleed ien 1935. ‘De Schaapskooi’ ien e Penne, vroeger veul groder, binnen de resten van de vroegere Sjallemastede. Wiebe en loater Jilt hadden 400 schoapen en hemmen hun grondgebied nog oardeg uutbreid noar t heidegebied ien t zuden. Jilt was de leste eigenoar van et grondgebied wat nou Jilt Dieksheide hiet. Dit is nog et enege heidegebied ien t Westerkwartier en leit tussen Trimunt en Zethuus met n oppervlakte van 20 ha. Ien e winter stijt et gebied voak onder wotter en as t dan n klein beetje vroren het, kin je der al scheuveln.
Et heule gebied is nou eigendom van Staatsbosbeheer die hemmen et ien 1998 hersteld zoas ter nou bij leit en et wordt beweid deur Schotse Hooglanders en landgeiten. De Schotse Hooglanders stoan achter stroomdroad en kinnen niet bij je kommen.
Je kinnen der hiel mooi kuiern, te begunnen aan e Kolonieweg en zo richting Trimunt, dan kom je bij camping ‘Jiltdijksheide’ van de familie Hummel laangs, ok nuumd noar Jilt.
Heul vroeger, vanòf 1600, werd er ien dit gebied veen ofgroaven, eerst op kleine schoal deur wat boeren. Loater toen de vroag noar turf groder werd, werd et groots aanpakt. Het grode veengebied ten zuden van Doezum en Grodegast is vanof 1750 systematisch mor slordeg vergroaven en zo bleef er n hobbeleg en drasseg gebied over. De gebieden werden toen nog niet egaliseerd
en kloarmoakt veur landbouwgebied. Het ofgroaven land veranderde ien uutgestrekte heidevelden of n sompeg moerasgebied met veul elzen.
Begun 1900 kwam er n enne aan de veenwinning en van t eerder zo uutgestrekte hoogveengebied resteerde toen allinneg nog n klein stukje hoogveen wat nou Jilt Dieksheide is.
Al dat ofgroaven turf most vervoerd worden noar de Doezumertocht en t Hoendiep, doarom werden der wegen aanleid en tochtsloten groaven
Zo is dus het wegje wat nou Jilt Dieksreed hiet, ontstoan.
De Jilt Dieksreed is n prachteg wegje met aan beide kanten mooie berms met veul bomen, die mekoar roaken hoog boven de weg. Dan liekt et net of t een groene poort is.
Leneke Struiksma
Mientje: Beter één turf ien e keuken, dan duzend op et veld.